NGUYỄN THỊ THU VÂN
Học viên Cao học Trường Đại học Đồng Tháp
HỒ THỊ HỒNG CÚC
Trường Đại học Đồng Tháp

Nhận bài ngày 02/12/2024. Sửa chữa xong 06/12/2024. Duyệt đăng 07/12/2024.
Abstract
The article analyzes the factors affecting the management of professional groups in primary schools in Giong Trom district, Ben Tre province; points out the achievements and limitations in the management of professional groups in primary schools in Giong Trom district, Ben Tre province, contributing to improving the quality of education in the next today.
Keywords: Management staff; teachers; professional groups.

1. Đặt vấn đề
Công tác quản lý hoạt động tổ chuyên môn (TCM) ở tỉnh Bến Tre thời gian qua được đánh giá cao, giáo viên tiếp cận được nội dung chương trình, vận dụng linh hoạt trong giảng dạy các môn học. Giáo viên có nhiều cố gắng trong nghiên cứu về nội dung các bài giảng vận dụng linh hoạt các phương pháp dạy học tích cực nhằm phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh. Giáo viên chủ động xây dựng kế hoạch bài dạy, ứng dụng tốt công nghệ thông tin trong giảng dạy. Tuy nhiên, công tác quản lý hoạt động TCM cũng có những hạn chế như sinh hoạt TCM hiệu quả chưa cao, nội dung hoạt động của TCM chưa phong phú, chưa đáp ứng đổi mới sáng tạo. Chất lượng giáo dục phổ thông tuy có nâng lên nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu giáo dục toàn diện. Một số ít giáo viên (GV) năng lực chuyên môn chưa đáp ứng tốt yêu cầu đổi mới giáo dục, năng lực của một vài cán bộ quản lý (CBQL) còn hạn chế nên gặp nhiều khó khăn, lúng túng trong việc thực hiện chương trình, nhất là gặp nhiều lúng túng trong ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và dạy học. Trong đó, quản lý hoạt động TCM còn chịu ảnh hưởng của các yếu tố khách quan và chủ quan. Cho nên, việc làm rõ những ảnh hưởng này đến quá trình quản lý hoạt động TCM các trường tiểu học ở huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre trở nên quan trọng và cấp thiết hơn bao giờ hết.
2. Nội dung
2.1. Yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường tiểu học ở huyện giồng Trôm, tỉnh Bến Tre
2.1.1. Yếu tố khách quan
a. Hoạt động và đặc điểm lao động của giáo viên tiểu học
Hoạt động sư phạm của GV tiểu học bao gồm hoạt động dạy học, truyền thụ kiến thức, kỹ năng và rèn luyện nhân cách cho học sinh. Hoạt động giáo dục, giáo dục đạo đức, rèn luyện phẩm chất và định hướng cho học sinh phát triển toàn diện. Hoạt động tự hoàn thiện chuyên môn, nghiệp vụ, trau dồi kiến thức, nâng cao kỹ năng sư phạm và cập nhật đổi mới giáo dục. Hoạt động xã hội, tham gia các hoạt động xã hội của nhà trường và cộng đồng.
Đặc điểm lao động của GV tiểu học là một loại hình lao động đặc thù, mang tính “khai sáng”, giúp học sinh hình thành nhận thức, đạo đức và nhân cách. Giáo dục học sinh phát triển từ con người tự nhiên thành con người xã hội. Khó khăn trong công tác quản lý tổ chuyên môn tiểu học là đặc điểm tâm sinh lí học sinh. Học sinh tiểu học có nhu cầu và đặc điểm tâm sinh lý riêng biệt, cần có phương pháp giáo dục phù hợp. Giáo viên tiểu học có khối lượng công việc lớn, bao gồm cả việc dạy học và công tác chủ nhiệm lớp. Bên cạnh đó, GV thường xuyên phải đối mặt với áp lực về thành tích, thi cử và các yêu cầu về báo cáo.
b. Cơ sở vật chất và các trang thiết bị dạy học
Cơ sở vật chất (CSVC) và các trang thiết bị dạy học đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. Cơ sở vật chất bao gồm phòng học phải đảm bảo diện tích, ánh sáng, thông gió phù hợp với số lượng học sinh. Trang thiết bị trong lớp học như bàn ghế, bảng đen, bảng phụ, giá sách... phải đầy đủ, đảm bảo chất lượng và an toàn cho học sinh; Phòng chức năng gồm phòng thư viện, phòng tin học, phòng âm nhạc, phòng thể dục thể thao... Các phòng chức năng này cần được trang bị đầy đủ thiết bị, dụng cụ phục vụ cho các hoạt động học tập và rèn luyện của học sinh. Và đồ dùng, thiết bị dạy học gồm màn hình tương tác, tivi, máy chiếu, sách giáo khoa, sách bài tập, vở viết, bút thước, đồ dùng thí nghiệm, đồ dùng thể thao... Đồ dùng, thiết bị dạy học phải đảm bảo chất lượng, phù hợp với chương trình học và đáp ứng nhu cầu học tập của học sinh.
Trong hoạt động quản lý, Tổ trưởng chuyên môn (TTCM) cần thường xuyên kiểm tra, đánh giá tình trạng CSVC trong các phòng học, phòng chức năng phụ trợ do tổ phụ trách. Nếu CSVC còn thiếu hoặc chưa đáp ứng được nhu cầu dạy học, TTCM cần lập báo cáo và đề xuất với BGH để được đầu tư, bổ sung. Tổ trưởng chuyên môn cần hướng dẫn giáo viên sử dụng hiệu quả CSVC trong quá trình dạy học, đảm bảo an toàn cho học sinh và bảo quản tài sản của nhà trường.
Quản lý hiệu quả CSVC sẽ góp phần nâng cao chất lượng dạy học trong trường tiểu học. Khi học sinh được học tập trong môi trường có đầy đủ CSVC, trang thiết bị, học sinh sẽ có hứng thú học tập hơn, tiếp thu kiến thức hiệu quả hơn và phát triển toàn diện hơn.
Qua kết quả khảo sát và phỏng vấn thì đánh giá của đội ngũ CBQL, GV về các yếu tố khách quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM ở các trường tiểu học huyện Giồng Trôm có điểm trung bình (ĐTB) chung là 4.09 đạt mức khá ảnh hưởng. Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến đánh giá rất ảnh hưởng. Vì vậy, để thực hiện các hoạt động của giáo dục cũng như tư vấn định hướng giúp lãnh đạo nhà trường thực hiện các mục tiêu giáo dục, thì thông qua các buổi họp chuyên môn, đội ngũ CBQL, cần tổ chức tập huấn về công nghệ thông tin, phương pháp giảng dạy mới, nội dung chương trình đổi mới, trang bị cho GV những kiến thức và kỹ năng cần thiết. Nhà trường trang bị đầy đủ các thiết bị công nghệ như máy tính, máy chiếu, internet, phần mềm giáo dục tại các trường học để giúp GV tự tin hơn trong việc ứng dụng công nghệ vào giảng dạy, từ đó nâng cao chất lượng giáo dục và đáp ứng yêu cầu đổi mới của xã hội.
2.1.2. Yếu tố chủ quan
a. Trình độ, năng lực quản lý của hiệu trưởng
Hiện nay để quản lý được nhà trường, người hiệu trưởng cần có những yêu cầu cơ bản về trình độ, năng lực. Hiệu trưởng ít nhất phải có năng lực chuyên môn giỏi một môn học nào đó; được đào tạo quản lý và có nghiệp vụ quản lý nhà trường. Năng lực quản lý của hiệu trưởng còn được thể hiện ở khả năng tư duy khoa học; óc quan sát, đánh giá thực tế để kết hợp kinh nghiệm đưa ra những kế sách mang tính tầm nhìn chiến lược cho công tác quản lý. Tất cả các khâu trong quá trình quản lý nói chung và quản lý nhà trường nói riêng, người quản lý - hiệu trưởng đều cần có trình độ, năng lực thực sự. Hiệu trưởng cần có trình độ chuyên môn giỏi của một môn học nào đó để có thể tham gia sinh hoạt chuyên môn cùng một TCM trong nhà trường. Có thể đưa ra các biện pháp bồi dưỡng chuyên môn sâu cho giáo viên có cùng chuyên môn.
b. Năng lực quản lý của TTCM
Tổ trưởng chuyên môn đóng vai trò quan trọng trong việc quản lý dạy học hiệu quả tại nhà trường. Hiệu quả quản lý dạy học phụ thuộc vào năng lực và nghệ thuật quản lý của TTCM. Do đó, TTCM cần hội tụ những phẩm chất và năng lực sau: (1) - TTCM có kiến thức chuyên môn sâu rộng về môn học phụ trách, am hiểu về các phương pháp giảng dạy và đổi mới giáo dục. TTCM có khả năng phân tích, đánh giá trình độ chuyên môn, năng lực sư phạm của từng giáo viên trong tổ để có biện pháp bồi dưỡng phù hợp. Thường xuyên cập nhật đổi mới giáo dục, nghiên cứu áp dụng các phương pháp giảng dạy tiên tiến vào việc quản lý và giảng dạy. Có kỹ năng tổ chức, quản lý hoạt động dạy học của tổ hiệu quả, bao gồm lập kế hoạch, phân công nhiệm vụ, theo dõi, đánh giá và điều chỉnh hoạt động dạy học. Có kỹ năng giao tiếp, ứng xử tốt để xây dựng mối quan hệ với giáo viên, học sinh và phụ huynh học sinh trong tổ và có khả năng lãnh đạo, khơi dậy tiềm năng của GV và học sinh trong tổ, tạo môi trường học tập hiệu quả. (2) - TTCM cần có phẩm chất đạo đức tốt, là tấm gương sáng cho giáo viên và học sinh noi theo. Có tinh thần trách nhiệm cao trong việc hoàn thành nhiệm vụ được giao, luôn nỗ lực nâng cao chất lượng dạy học của tổ. (3) - TTCM biết áp dụng biện pháp quản lý linh hoạt, phù hợp với đối tượng học sinh đang trong giai đoạn hình thành nhân cách. Quan tâm đến tâm lý học sinh, tạo môi trường học tập thân thiện, cởi mở để học sinh phát triển toàn diện. (4) - TTCM tạo mối quan hệ gắn bó, đoàn kết giữa các thành viên trong tổ, cùng nhau chia sẻ kinh nghiệm và hỗ trợ nhau để nâng cao chất lượng dạy học.
c. Năng lực, trình độ nhận thức của GV và học sinh
Trong các trường học cấp tiểu học, vai trò của tổ trưởng và tổ phó chuyên môn là vô cùng quan trọng. Họ cần có kiến thức sâu về quản lý giáo dục, chuyên môn vững về lĩnh vực mình đang phụ trách, và khả năng tổ chức hoạt động của TCM một cách hiệu quả. Đối với GV, họ cần nắm vững kiến thức chuyên môn, có kỹ năng sư phạm tốt, biết làm việc nhóm, thuyết trình, và áp dụng sáng tạo trong công việc giảng dạy. Phong cách dạy của họ thường phản ánh bản thân con người, đạo đức, và nhận thức cá nhân, là điểm đặc biệt của nghề dạy.
Sự thành công của việc giảng dạy còn phụ thuộc vào học sinh, bao gồm động lực tự học, thái độ tích cực, khả năng nhận thức và làm việc nhóm. Thái độ và hiệu suất học tập của học sinh có ảnh hưởng lớn đến việc tổ chức và quản lý hoạt động của TCM. Như vậy, độ chín muồi của học sinh, sự tâm huyết và ý thức học tập tốt, cùng với khả năng và sự chọn lọc cẩn thận về trình độ học vấn, sẽ quyết định tới việc tổ chức quản lý hoạt động của TCM trong trường học.
Nhìn chung, đánh giá của đội ngũ CBQL và GV về các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM ở các trường tiểu học huyện Giồng Trôm có ĐTB chung là 4.19 đạt mức khá ảnh hưởng. Nội dung được đánh giá cao nhất là “Năng lực quản lý của người tổ trưởng chuyên môn”, đạt điểm trung bình 4.24 đạt mức rất ảnh hưởng. Nội dung được đánh giá thấp nhất là “Trình độ, năng lực quản lý của hiệu trưởng”, đạt ĐTB 4.11 cũng đạt mức khá ảnh hưởng. Như vậy, qua kết quả khảo sát và phỏng vấn thì được đội ngũ đánh giá các yếu tố chủ quan ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM ở trường tiểu học, đạt mức độ Khá ảnh hưởng. Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến đánh giá rất ảnh hưởng. Vì vậy, để thực hiện các hoạt động của giáo dục cũng như tư vấn định hướng giúp lãnh đạo nhà trường thực hiện các mục tiêu giáo dục, thì thông qua các buổi họp chuyên môn, đội ngũ CBQL cần phân công công việc phù hợp với năng lực và sở thích của từng thành viên, tạo điều kiện để mỗi người phát huy tối đa khả năng của mình.
2.1.3. Yếu tố về môi trường
a. Môi trường bên trong
(i) Môi trường văn hóa bao gồm các giá trị văn hóa, chuẩn mực hành vi, niềm tin và thái độ trong nhà trường. Môi trường văn hóa tích cực sẽ khuyến khích sự hợp tác, chia sẻ và học hỏi lẫn nhau giữa các GV trong TCM. (ii) Môi trường vật chất bao gồm cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài nguyên phục vụ cho hoạt động TCM. Môi trường vật chất đầy đủ và hiện đại sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho GV nghiên cứu, đổi mới phương pháp giảng dạy và nâng cao chất lượng giáo dục. (iii) Môi trường tâm lý bao gồm cảm xúc, thái độ và mức độ hài lòng của GV trong TCM. Môi trường tâm lý tích cực sẽ giúp GV cảm thấy được tôn trọng, tin tưởng và có động lực để cống hiến cho công việc. (iv) Môi trường lãnh đạo bao gồm phong cách lãnh đạo, cách thức quản lý và điều hành TCM của ban giám hiệu nhà trường. Môi trường lãnh đạo hiệu quả sẽ tạo điều kiện cho TCM hoạt động một cách hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra.
b. Môi trường bên ngoài
(i) Môi trường kinh tế - xã hội như tình hình kinh tế, chính trị, văn hóa và xã hội của địa phương và đất nước. Môi trường kinh tế - xã hội phát triển sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho nhà trường thu hút nguồn lực đầu tư cho giáo dục và nâng cao chất lượng giáo dục. (ii) Môi trường khoa học và công nghệ gồm những tiến bộ khoa học và công nghệ trong lĩnh vực giáo dục. Môi trường khoa học và công nghệ tiên tiến sẽ giúp giáo viên đổi mới phương pháp giảng dạy và học tập, nâng cao hiệu quả giáo dục. (iii) Môi trường giáo dục gồm những chủ trương, chính sách và định hướng phát triển giáo dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Môi trường giáo dục đổi mới sẽ tạo điều kiện cho TCM đổi mới hoạt động và nâng cao chất lượng giáo dục.
Môi trường có ảnh hưởng to lớn đến hoạt động TCM. Do đó, cần có sự quan tâm đúng mức đến các yếu tố môi trường để tạo điều kiện cho TCM hoạt động hiệu quả và đạt được mục tiêu đề ra. Theo đánh giá của đội ngũ CBQL và GV về các yếu tố môi trường ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM ở các trường tiểu học huyện Giồng Trôm có ĐTB chung là 4.16 đạt mức khá ảnh hưởng. Như vậy, qua kết quả khảo sát và phỏng vấn thì được đội ngũ đánh giá các yếu tố môi trường khá ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM ở trường tiểu học. đạt mức độ Khá ảnh hưởng. Tuy nhiên, vẫn còn một số ý kiến đánh giá rất ảnh hưởng. Do vậy, để thực hiện mục tiêu giáo dục cần có hệ thống các biện pháp khắc phục các yếu tố môi trường, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục như cải thiện môi trường lãnh đạo, tạo môi trường làm việc thoải mái, cởi mở. Trang bị đủ cơ sở vật chất để hỗ trợ cho công việc của GV.
2.2. Đánh giá chung về quản lý hoạt động tổ chuyên môn các trường tiểu học huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre
2.2.1. Mặt đạt được
Qua khảo sát thực trạng hoạt động TCM các trường tiểu học huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre, cho thấy CBQL và GV nhìn chung có nhận thức đúng đắn về vai trò của hoạt động TCM và vai trò đó đang được phát huy tốt trong nhà trường hiện nay. Nội dung, hình thức hoạt động của TCM được thực hiện đầy đủ. Hình thức sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học là hình thức sinh hoạt chủ yếu và đạt hiệu quả cao trong các trường tiểu học huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre. Qua các buổi sinh hoạt chuyên môn theo hướng nghiên cứu bài học mang lại nhiều lợi ích thiết thực, góp phần nâng cao chất lượng dạy và học.
Việc tham gia xây dựng kế hoạch giáo dục của nhà trường được TCM tham mưu xây dựng phù hợp với kế hoạch thời gian theo các môn học, hoạt động giáo dục bắt buộc, môn tự chọn.
Việc kiểm tra giáo án, giờ dạy trên lớp được CBQL các trường tiểu học huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre quan tâm và thực hiện tốt trong công tác quản lý hoạt động kiểm tra đánh giá chất lượng giảng dạy, giáo dục của GV.
Công tác đánh giá GV theo chuẩn nghề nghiệp được hiệu trưởng các trường tiểu học huyện Giồng Trôm, tỉnh Bền Tre tiến hành công khai, công bằng, dân chủ, có căn cứ vào kết quả đánh giá của TCM và thực hiện đúng quy định.
2.2.2. Mặt hạn chế
Một trong những hạn chế đáng kể trong hoạt động của các nhóm chuyên môn hiện nay là công tác quản lý và điều hành chưa thực sự hiệu quả. Bên cạnh đó, ý thức tự học, tự bồi dưỡng của một bộ phận GV và CBQL chưa được phát huy tối đa, dẫn đến việc nâng cao năng lực chuyên môn còn gặp nhiều khó khăn. Mặc dù đã có những cố gắng trong việc tổ chức các hoạt động TCM, tuy nhiên nội dung sinh hoạt chuyên theo chủ đề chưa được quan tâm, các chủ đề đưa ra chưa thật sự gắn với thực tiễn giảng dạy; chưa đi sâu vào phân tích các vấn đề cụ thể trong quá trình giảng dạy. Các hoạt động thường chỉ dừng lại ở việc triển khai các kế hoạch chung, chưa gắn kết chặt chẽ với thực tế giảng dạy, chưa tạo điều kiện cho GV trao đổi, học hỏi kinh nghiệm về đổi mới phương pháp, sử dụng thiết bị dạy học hay nghiên cứu bài học một cách sâu sát. Nhiều GV gặp khó khăn trong việc sử dụng các phần mềm, ứng dụng vào giảng dạy không chỉ ảnh hưởng đến chất lượng học tập của học sinh mà còn hạn chế sự phát triển của giáo dục nói chung. Việc giáo viên ra đề, tự coi kiểm tra ảnh hưởng đến chất lượng giảng dạy và giáo dục của GV. Môi trường làm việc không thoải mái, cũng ảnh hưởng đến hoạt động của TCM.
3. Kết luận
Trong các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động TCM các trường tiểu học ở huyện Giồng Trôm, tỉnh Bến Tre thì sự quan tâm chỉ đạo của Ban giám hiệu, năng lực chuyên môn của tổ trưởng, năng lực trình độ nhận thức của giáo viên đóng vai trò quan trọng. Tuy nhiên, vẫn còn yếu tố làm hạn chế chuyên môn GV như: trình độ nhận thức của giáo viên và học sinh. Do đó, cần có sự đánh giá cụ thể đối với từng trường hợp để xác định những yếu tố nào có ảnh hưởng mạnh mẽ nhất đến quản lý hoạt động TCM và có biện pháp giải quyết phù hợp./.

Tài liệu tham khảo
[1] Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện Giồng Trôm (2023), Báo cáo tổng kết năm học 2022-2023 cấp tiểu học.
[2] Sở Giáo dục và Đào tạo Bến Tre (2020), Số: 766/SGD&ĐT-GDTH Hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông cấp tiểu học
[3] Sở Giáo dục và Đào tạo Bến Tre (2021), Số: 2113/SGD&ĐT-TCCB Hướng dẫn thành lập Tổ Văn phòng và các Tổ Chuyên môn trong các cơ sở giáo dục mầm non, phổ thông công lập kể từ năm học 2021-2022.
[4] Sở Giáo dục và Đào tạo Bến Tre (2023), Báo cáo kết quả thực hiện nhiệm vụ năm học 2022-2023 và phương hướng, nhiệm vụ trong tâm năm học 2023-2024.
[5] Vũ Thị Thanh Bình (2022), Quản lý hoạt động tổ chuyên môn góp phần nâng cao chất lượng dạy học ở trường tiểu học. Luận văn Thạc sĩ.
[6] Vũ Thị Thanh Hương (2022), Nâng cao chất lượng đội ngũ giáo viên đó là nhân tố quan trọng quyết định đến chất lượng giáo dục.